امروزه در دنيا به واسطه بهره گيري از سيستمهاي نوين علائم(سیگنالینگ) و ارتباطات، شاهد تسهيل در امر رفت آمد قطار ها، افزايش سرعت و همينطور ايمني آنها مي باشيم و به جرات ميتوانيم مدعي شويم كه تكنولوژي صنعت حمل و نقل ريلي با سرعتي بسيار زياد رو به سوي پست مدرنيزه شدن پيش ميرود.ابتدا به معرفي سيستمهاي آشكارسازی قطار پرداخته و سپس سيستمهاي آشکار سازی قطار موجود در راه آهن و متروي ايران از قبیل “مدار راه”،”سیستم محور شمار“،”tail check“و “آشکار سازی موقعیت قطار” مطرح شده اند. در ادامه نيز نمونه هايي از تكنولوژيهاي نوين آشکار سازی معرفي شده و مزاياي بكارگيري اين فن آوري ها در ايران مورد تحليل و بررسي قرار گرفته است.
يكي از مهمترين زير سيستمهاي سيگنالينگ، سيستم آشكارساز قطار است كه اطلاعات اين سيستم از اهميت ويژهاي براي سيستم اينترلاكينگ برخوردار ميباشد.
روشهای مختلف آشكارسازي قطار
۱- مدار راه(Track Circuit)
در این روش که یکی از روشهای آشکار سازی قطار در سیگنالینگ است طول خط به فواصل كوتاهتري به نام سكشن(Section) يا تراک تقسيم ميشود (که این اقدام تفاوت زیادی با سیستم محور شمار دارد) و حضور يا عدم حضور در داخل هر تراک تشخيص داده ميشود عمل آشكارسازي قطار در يك سكشن و يا شكستگي ريل در سكشن توسط تجهيزاتي به نام مدار راه انجام ميگيرد. مدار راه از يك فرستنده و يك گيرنده جريان الكتريكي و يك رله تشكيل شده است.
در يك سيستم مدار راه، يك بخش از ريل از قسمتهاي مجاور بطور فيزيكي توسط عايق و يا به صورت الكتريكي ايزوله ميشود.
بطور كلي وظايف مدار راه عبارتند از:
تشخيص عدم حضور قطار در يك بخش از خط
تشخيص موقعيت مكاني
كنترل سيگنالها
اجتناب از تصادف
قفل كردن سوزنها در صورتيكه قطاري روي آنها قرار داشته باشد.(يا در حال نزديك شدن به آنها باشد)
تقسيم بندي سيستمهاي مدار راه جهت آشکار سازی از جنبه هاي مختلفي صورت ميگيرد.
از نظر نوع جريان الكتريكي مورد استفاده، سيستم هاي مدار راه در انواع زير تقسيم بندي مي شوند :
با جريان مستقيم(DC Track Circuits)
با جريان متناوب (AC Track Circuits)
الكترونيك ايمپالس(Impulse Track Circuit)
فركانس صوتي (Audio Frequency Track Circuit)
۲-محورشمار (Axle Counter)
بعلت مشکلات و محدوديت هائي که سيستمهاي مدار راه در برخي از شرايط و موقعيتها از خود بروز ميدهند بعضا استفاده از سيستمهاي محورشمار توصيه ميگردد. امروزه در راه آهن کشورمان استفاده از سیستم محور شمار جهت آشکار سازي قطار در بلاک مابين دو ايستگاه و همچنين در داخل ايستگاه، بسيار متداول گرديده است. بعضي از محدوديتهاي سيستم مدار راه كه ميتوانند توسط سیستم محور شمار پوشش داده شوند
